Kể từ giữa năm 2025, làn sóng phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI) đã kéo theo nhu cầu khổng lồ về hạ tầng dữ liệu — điều này đang làm chao đảo thị trường linh kiện bộ nhớ và lưu trữ. Các thành phần như DRAM, NAND Flash, SSD, HDD và RAM đang đối mặt với tình trạng khan hiếm nghiêm trọng và giá cả tăng mạnh. Cả người dùng cá nhân, doanh nghiệp lắp ráp máy tính và nhà sản xuất đều đang cảm nhận rõ sức ép từ việc “cạnh tranh giành” tài nguyên bộ nhớ. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết nguyên nhân, hiện trạng, tác động và những dự báo tương lai của thị trường linh kiện bộ nhớ – lưu trữ trong bối cảnh AI mở rộng. Hãy cùng Đức Dũng PC tìm hiểu nhé
1. Tại sao AI lại dẫn tới khan hiếm linh kiện lưu trữ?
1.1 Nhu cầu dữ liệu và bộ nhớ khổng lồ từ trung tâm dữ liệu AI
Các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) và các ứng dụng AI hiện nay đòi hỏi lưu trữ và xử lý một lượng dữ liệu khổng lồ: hàng petabyte dữ liệu, hàng triệu giờ huấn luyện của GPU/TPU, hàng tỷ tham số mô hình… Điều này đặt ra yêu cầu rất lớn với hạ tầng dữ liệu — không chỉ về khả năng tính toán (GPU/CPU) mà còn về bộ nhớ, lưu trữ và khả năng truy xuất dữ liệu.
Theo TechSpot: “Giá các sản phẩm bộ nhớ và lưu trữ như DRAM, NAND, SSD và HDD đang tăng mạnh … Nhiều nhà sản xuất đã ngừng giữ giá hoặc bắt đầu điều chỉnh tăng, dự báo tình trạng này có thể kéo dài đến năm 2026 hoặc lâu hơn.”
1.2 Chuỗi cung ứng bị ảnh hưởng – linh kiện ưu tiên cho khách hàng lớn
Ngành sản xuất DRAM, NAND, SSD, HDD vốn đã trải qua nhiều giai đoạn “thừa hàng” và giảm giá trong những năm trước. Nhưng bây giờ, sự chuyển trọng tâm sang AI khiến các nhà sản xuất phải ưu tiên nguồn lực cho khách hàng quy mô lớn – như các “hyperscaler” hoặc khách hàng doanh nghiệp. Điều này dẫn tới việc khan hàng ở mảng tiêu dùng phổ thông.
1.3 Chuyển dịch chuẩn RAM và phân khúc bộ nhớ – một nghịch lý xảy ra
Một hiện tượng bất thường là việc chuẩn RAM DDR4 – vốn là chuẩn cũ – lại đang trở nên khan hiếm và có giá cao hơn cả chuẩn DDR5. Theo TechSpot: “Một xu hướng đáng chú ý là sự chuyển đổi khỏi chuẩn RAM DDR4 cũ, khiến sản phẩm này ngày càng khan hiếm. Trong một diễn biến bất thường, giá DDR4 hiện đã vượt giá DDR5.”
1. Tại sao AI lại dẫn tới khan hiếm linh kiện lưu trữ?
1.1 Nhu cầu dữ liệu và bộ nhớ khổng lồ từ trung tâm dữ liệu AI
Các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) và các ứng dụng AI hiện nay đòi hỏi lưu trữ và xử lý một lượng dữ liệu khổng lồ: hàng petabyte dữ liệu, hàng triệu giờ huấn luyện của GPU/TPU, hàng tỷ tham số mô hình… Điều này đặt ra yêu cầu rất lớn với hạ tầng dữ liệu — không chỉ về khả năng tính toán (GPU/CPU) mà còn về bộ nhớ, lưu trữ và khả năng truy xuất dữ liệu.
Theo TechSpot: “Giá các sản phẩm bộ nhớ và lưu trữ như DRAM, NAND, SSD và HDD đang tăng mạnh … Nhiều nhà sản xuất đã ngừng giữ giá hoặc bắt đầu điều chỉnh tăng, dự báo tình trạng này có thể kéo dài đến năm 2026 hoặc lâu hơn.”
1.2 Chuỗi cung ứng bị ảnh hưởng – linh kiện ưu tiên cho khách hàng lớn
Ngành sản xuất DRAM, NAND, SSD, HDD vốn đã trải qua nhiều giai đoạn “thừa hàng” và giảm giá trong những năm trước. Nhưng bây giờ, sự chuyển trọng tâm sang AI khiến các nhà sản xuất phải ưu tiên nguồn lực cho khách hàng quy mô lớn – như các “hyperscaler” hoặc khách hàng doanh nghiệp. Điều này dẫn tới việc khan hàng ở mảng tiêu dùng phổ thông.
1.3 Chuyển dịch chuẩn RAM và phân khúc bộ nhớ – một nghịch lý xảy ra
Một hiện tượng bất thường là việc chuẩn RAM DDR4 – vốn là chuẩn cũ – lại đang trở nên khan hiếm và có giá cao hơn cả chuẩn DDR5. Theo TechSpot: “Một xu hướng đáng chú ý là sự chuyển đổi khỏi chuẩn RAM DDR4 cũ, khiến sản phẩm này ngày càng khan hiếm. Trong một diễn biến bất thường, giá DDR4 hiện đã vượt giá DDR5.”
2. Hiện trạng thị trường bộ nhớ & lưu trữ
2.1 Bộ nhớ DRAM, NAND và tình trạng tăng giá
Theo dự báo mới nhất của International Data Corporation (IDC), thị trường bán dẫn toàn cầu đang được thúc đẩy bởi AI và HPC. Cụ thể, IDC dự báo rằng phân khúc bộ nhớ sẽ tăng trưởng hơn 24% trong năm 2025, chủ yếu do nhu cầu mạnh mẽ của các sản phẩm bộ nhớ cao cấp như HBM3/HBM3e – vốn được sử dụng trong bộ tăng tốc AI.
2.2 SSD và HDD – áp lực lưu trữ gia tăng
Với mô hình AI, đặc biệt là phần huấn luyện và triển khai inference, nhu cầu lưu trữ “cold storage” tăng mạnh – điều này phù hợp với HDD hơn SSD, nhưng cả hai đều bị tác động. Theo TechSpot, nhiều nhà sản xuất SSD đã ngừng chính sách bình ổn giá và bắt đầu điều chỉnh giá theo từng lô hàng. Dự báo người tiêu dùng cá nhân có thể phải đối mặt với mức tăng giá từ 25–30% trong vài quý tới.
2.3 Tác động đến thị trường tiêu dùng và doanh nghiệp lắp ráp
Người dùng cá nhân: Khó nâng cấp PC hoặc laptop vì RAM và SSD tăng giá mạnh.
Doanh nghiệp lắp ráp: Biên lợi nhuận bị thu hẹp, giá linh kiện biến động khiến việc báo giá khó ổn định.
Nhà sản xuất chip: Doanh thu tăng mạnh, nhưng đối mặt rủi ro nếu nhu cầu AI đột ngột giảm.
3. Nguyên nhân sâu xa và cấu trúc “siêu chu kỳ” bộ nhớ
3.1 Nguồn cung không theo kịp tốc độ tăng trưởng
Dù Samsung và SK Hynix đã mở rộng công suất, nhưng tốc độ tiêu thụ hiện tại vẫn vượt xa tốc độ mở rộng. Nhiều chuyên gia cảnh báo tình trạng thiếu hụt DRAM và NAND flash có thể kéo dài đến cả thập kỷ nếu xu hướng AI tiếp tục mạnh mẽ.
3.2 Định hướng sản xuất chuyển sang phân khúc cao cấp
Theo IDC: “Nhu cầu ngày càng tăng đối với HBM, với giá cao gấp bốn đến năm lần so với bộ nhớ truyền thống, đã làm giảm dung lượng của DRAM trên thị trường thiết bị và đẩy giá lên cao.”
3.3 Chu kỳ tăng giá kéo dài — “siêu chu kỳ”
Trong các ngành sản xuất bộ nhớ trước đây, chu kỳ tăng giá thường kéo dài 3–4 năm. Nhưng hiện nay, các chuyên gia cho rằng ngành bộ nhớ đang bước vào “siêu chu kỳ” – nơi giá duy trì mức cao lâu dài hơn bình thường.
4. Chi tiết về các phân khúc cụ thể
4.1 RAM (DDR4, DDR5)
DDR4 tuy là chuẩn cũ nhưng vẫn được các trung tâm dữ liệu tin dùng do ổn định. Việc chuyển đổi sang DDR5 diễn ra chậm, trong khi sản lượng DDR4 giảm khiến giá tăng cao hơn DDR5.
4.2 SSD và NAND Flash
SSD dung lượng lớn (1TB–2TB) hiện đang trở nên đắt đỏ hơn do thiếu hụt NAND flash. Ổ cứng HDD cũng chịu áp lực vì nhu cầu cold storage tăng cao từ hệ thống AI.
4.3 Ảnh hưởng tới người dùng và doanh nghiệp
Người dùng và doanh nghiệp nhỏ sẽ gặp khó khăn hơn trong việc tiếp cận mức giá hợp lý cho các linh kiện nâng cấp, đặc biệt nếu vẫn sử dụng hệ thống DDR4 phổ biến hiện nay.
5. Dự báo và các kịch bản tương lai
5.1 Giai đoạn hiện tại tới 2026
Theo TechSpot, tình trạng tăng giá và khan hiếm linh kiện bộ nhớ – lưu trữ có thể kéo dài đến năm 2026 hoặc lâu hơn. Nguyên nhân là vì nguồn cung toàn cầu hiện vẫn chưa phục hồi đủ nhanh để đáp ứng nhu cầu tăng mạnh từ các trung tâm dữ liệu AI và điện toán đám mây. Mặc dù các tập đoàn lớn như Samsung, SK Hynix hay Micron đã mở rộng công suất, tốc độ tiêu thụ hiện tại đang vượt xa mức tăng trưởng sản xuất.
Thêm vào đó, việc sản xuất các loại bộ nhớ cao cấp như HBM hoặc DDR5 đòi hỏi dây chuyền công nghệ tinh vi, thời gian đầu tư dài hạn, không thể đáp ứng tức thời. Do vậy, ít nhất đến năm 2026, thị trường bộ nhớ và lưu trữ sẽ vẫn chịu áp lực cung – cầu mất cân bằng, dẫn tới giá cả duy trì ở mức cao. Người dùng và doanh nghiệp có thể phải làm quen với trạng thái “bình thường mới” này: linh kiện khan hiếm, chi phí tăng và chu kỳ sản phẩm thay đổi chậm hơn so với trước đây.
5.2 Kịch bản kéo dài đến thập kỷ
Nếu làn sóng AI tiếp tục mở rộng nhanh chóng như hiện nay mà không có giải pháp công nghệ thay thế kịp thời, tình trạng thiếu hụt bộ nhớ có thể kéo dài đến cả một thập kỷ. Các mô hình AI lớn ngày càng phức tạp, yêu cầu xử lý nhiều dữ liệu hơn, huấn luyện trên nhiều GPU hơn và đòi hỏi lưu trữ ngày càng nhiều — từ hot storage (truy cập thường xuyên) cho tới cold storage (lưu trữ lâu dài).
Trong bối cảnh đó, các công nghệ bộ nhớ thế hệ mới như MRAM (Magnetoresistive RAM), ReRAM (Resistive RAM), và chip 3D stacking (xếp chồng bán dẫn theo chiều dọc) được kỳ vọng sẽ giúp cải thiện mật độ lưu trữ, hiệu năng và tiết kiệm năng lượng. Tuy nhiên, hiện tại các công nghệ này vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu hoặc thử nghiệm giới hạn, chưa được triển khai đại trà. Chi phí sản xuất cao, yêu cầu thiết kế lại hệ thống phần cứng và phần mềm khiến quá trình thương mại hóa diễn ra chậm.
Do đó, nếu không có bước đột phá về công nghệ hoặc sự chững lại trong tăng trưởng AI, kịch bản kéo dài khủng hoảng linh kiện lưu trữ đến năm 2030 là hoàn toàn có thể xảy ra.
5.3 Rủi ro và điểm cần theo dõi
Hiệu quả kinh tế của AI: Nhiều chuyên gia bắt đầu đặt câu hỏi liệu các khoản đầu tư khổng lồ vào AI có mang lại lợi nhuận thực sự hay không. Nếu AI không chứng minh được giá trị kinh tế dài hạn, làn sóng đầu tư vào hạ tầng dữ liệu có thể chậm lại, kéo theo giảm nhu cầu bộ nhớ. Khi đó, thị trường có thể điều chỉnh lại mức giá hợp lý hơn.
Tốc độ mở rộng công suất nhà máy: Đây là yếu tố then chốt để giải bài toán cung – cầu. Nếu các nhà sản xuất chip có thể đẩy nhanh tốc độ xây dựng nhà máy, nâng cấp dây chuyền và tối ưu hóa năng lực sản xuất, áp lực thiếu hụt sẽ được giảm bớt. Tuy nhiên, điều này phụ thuộc vào vốn đầu tư, công nghệ và năng lực chuỗi cung ứng toàn cầu.
Xu hướng phát triển công nghệ lưu trữ mới: MRAM, ReRAM, chip 3D… đều là những công nghệ hứa hẹn phá vỡ giới hạn hiện tại của NAND và DRAM. Việc thương mại hóa thành công sẽ mở ra chu kỳ mới cho ngành lưu trữ, giảm áp lực lên các công nghệ truyền thống. Giới công nghệ và giới đầu tư đang theo dõi sát sao tiến trình phát triển của các công nghệ này.
Yếu tố địa chính trị và nguồn nguyên liệu: Các lệnh hạn chế xuất khẩu, xung đột khu vực, khủng hoảng logistic, hay thiếu hụt nguyên liệu thô (như silicon tinh khiết, chất nền, kim loại hiếm…) đều có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu. Bất kỳ biến động nào cũng có thể làm gián đoạn sản xuất và đẩy giá linh kiện tăng cao thêm.
6. Kết luận
AI đang tái định nghĩa toàn bộ cấu trúc thị trường linh kiện máy tính. RAM, SSD và các bộ nhớ lưu trữ giờ đây là “vàng trắng” trong thế giới phần cứng. Nếu bạn đang có kế hoạch nâng cấp thiết bị, cần cân nhắc kỹ thời điểm vì giá sẽ khó giảm trong tương lai gần.
Tags:
congnghe